सानीभेरीको ज्ञानकुञ्ज आविमा छैन शौचालय, दिसापिसाब गर्न खोला र जङ्गल जान्छन् विद्यार्थी

रुकुम पश्चिमको सानीभेरी गाउँपालिका –११ रानिचिउरास्थित ज्ञानकुञ्ज आधारभूत विद्यालयमा शौचालय नहुँदा यहाँका विद्यार्थीहरुले खेतबारी, जङगल र खोलामा दिसापिसाब गर्ने गरेका छन् । 

२०८० कात्तिक १७ गते जाजरकोट केन्द्रबिन्दु भएर गएर भूकम्पले जीर्ण अवस्थामा रहेको शौचालय पूर्णरुपमा भत्काएपछि यहाँका विद्यार्थीहरु दिसापिसाब गर्ने स्थानको अभावमा रहेका छन् । उनीहरुले विद्यालय आसपासका खेतबारी, जङगल र नजिकैको खोलामा खुला रुपमा दिसापिसाब गर्न बाध्य भएको गुनासो गरेका छन् । 

‎कक्षा ३ मा अध्ययरत एक विद्यार्थीले ‎विद्यालयमा शौचालय नहुँदा खेतबारीमै दिसा पिसाब गर्ने गरेको बताउनुभयो । उहाँले विद्यालयका सबै बालबालिकाहरु कोहि खोला र जंगलतिर, कोही खेतबारीतिर गएर दिसापिसाब गर्ने गरेको बताउनुभयो । दिसापिसाब गरिसकेपछि साबुन पानीले हात धुनुको सट्टा पातपतिङकर प्रयोग गर्न बाध्य रहेको उहाँले उल्लेख गर्नुभयो । 

विद्यालयका प्रधानाध्यापक विनिता खड्काका अनुसार ‎करिब नौ बर्ष अघि निर्माण गरिएको दुई कोठे शौचालय भूकम्पले पूर्ण रुपमा क्षति भएको छ । वर्षाको कारण जीर्ण अवस्थामा रहेको शौचालय भूकम्पले भत्काएपछि बालबालिकाहरुलाई शौच गर्न समस्या भईरहेको उहाँले जनाउनुभयो ।

विद्यालयमा शौचालय नहुँदा विद्यार्थीहरुलाई मात्रै होइन शिक्षकहरुलाई पनि सास्ती भएको छ । शौचालय प्रयोग गर्न नजिकका स्थानीयको शौचालयतिर जाने गरेको विद्यालयकी प्रधानाध्यापक खड्काले बताउनुभयो । 

‎भूकम्पले भत्काए लगत्तै संघसंस्थाको आर्थिक सहयोगमा त्रिपालको अस्थायी शौचालय बनाईएको भए पनि उक्त शौचालय अहिले प्रयोग गर्न नमिल्ने अवस्थामा छ । शौचालय नहुँदा विद्यार्थीहरु विद्यालयमा आउन नमान्ने गरेको उहाँको भनाई छ ।

उहाँले पहिला भन्दा विद्यार्थी संख्यामा कमी हुने गरेको बताउनुभयो । बालशिक्षादेखि कक्षा तीन सम्म ३८ जना विद्यार्थीहरु रहेका छन् । बालशिक्षामा १० जना विद्यार्थी रहेका छन् भने कक्षा १ देखि ३ सम्म २८ जना बालबालिका अध्ययनत छन् ।  

‎शौचालयका लागि स्थानीय सरकार र संघसंस्थालाई गुहारे पनि कहिकतैबाट सहयोग नपाएको विद्यालयका व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष दयाराम बिकले बताउनुभयो । वडा कार्यालय, गाउापालिका र शिक्षा क्षेत्रमा काम गर्ने निकायले यस विद्यालयको समस्यालाई वेवास्ता गरेको गुनासो गर्नुभयो । 

कक्षा कोठाको अभाव

यस विद्यालयमा तीन वर्ष अघि तीन कोठे भवन रहको छ । उक्त भवन भूकम्प प्रतिरोधी रहेकोले भूकम्पबाट ठुलो क्षति भएको छैन । विद्यालयको तीन वटा कोठा मध्य एउटामा कार्यालय र अन्य दुई कोठामा कक्षा ३ सम्म पढाइ हुने गरेको विद्यालयले जानकारी दिएको छ ।

प्रधानाध्यापक खड्का अनुसार एउटै कोठामा दुई वटा कक्षा सञ्चालन गर्नुपरेको छ । एउटै कोठामा दुई वटा बोर्ड राखेर, दुई तिर विद्यार्थीहरु फर्काएर पठनपाठन हुने गरेको छ । यसो गर्दा विद्यार्थीहरुमा ध्यान केन्द्रित नहुने, प्रभावकारी शिक्षण वातावरण नहुने समस्या रहेको छ ।